Những ngôi sao xa xôi của Lê Minh Khuê.

 

* Đề 3: Cảm nghĩ về nhân vật Phương Định trong truyện ngắn  “Những ngôi sao xa xôi” của Lê Minh Khuê.

Bài làm:

Mở bài trực tiếp:

         Lê Minh Khuê sinh năm 1949, quê ở Thanh Hóa. Là nhà văn trưởng thành trong kháng chiến chống Mĩ. Trước năm 1975, đề tài thường viết về chiến tranh với những cô gái thanh niên xung phong nhưng sau 1975 lại hướng ngòi bút của mình đi sâu khai thác đời sống nội tâm con người. Truyện ngắn “Những ngôi sao xa xôi” sáng tác năm 1971, thời kì ác liệt nhất của kháng chiến chống Mĩ. Truyện tái hiện cuộc sống chiến đấu của ba cô gái Nho, Thao, Phương Định trên tuyến đường Trường Sơn. Qua đó thể hiện sự gan dạ, dũng cảm, hồn nhiên, yêu đời của các nhân vật, đặc biệt Phương Định vừa mang nét đẹp chung của các cô gái, vừa tạo ấn tượng khó quên trong lòng bạn đọc.

Mở bài gián tiếp:

      Như chúng ta đã biết, trong sáng tạo nghệ thuật, điều quan trọng, đặc sắc nhất nhiều khi không phải ở hình tượng con người mà ở hình tượng nhân vật. “Hình tượng nhân vật được sinh ra từ tâm trí của nhà văn nhưng chỉ thực sự sống bằng tâm trí của người đọc”. Điều này được thể hiện rõ trong truyện ngắn  “Những ngôi sao xa xôi” khi Lê Minh Khuê viết về nhân vật Phương Định. Một cô gái gan dạ, dũng cảm, hồn nhiên, yêu đời, tạo ấn tượng khó quên trong lòng bạn đọc.

Thân bài:

         Lê Minh Khuê, sinh năm 1949, quê ở Thanh Hoá. Là thanh niên xung phong lên đường Trường Sơn. Thuộc thế hệ nhà văn thời kỳ chống Mỹ, bắt đầu viết văn vào đầu những năm 70. Trước 1975: Viết về cuộc sống, chiến đấu của Thanh niên xung phong, bộ đội trên đường Trường Sơn. Sau 1975: Viết về những chuyển biến đời sống xã hội và con người trên tinh thần đổi mới.
          Truyện “Những ngôi sao xa xôi” là một trong những tác phẩm đầu tay của nhà văn Lê Minh Khuê, viết năm 1971, lúc cuộc kháng chiến chống Mỹ của dân tộc đang diễn ra ác liệt. Truyện đã làm nổi bật tâm hồn trong sáng, mơ mộng, tinh thần dũng cảm, cuộc sống chiến đấu đầy gian khổ, hy sinh nhưng rất hồn nhiên, lạc quan của những cô gái thanh niên xung phong trên tuyến đường Trường Sơn. Đó chính là hình ảnh đẹp, tiêu biểu về thế hệ trẻ Việt Nam trong thời kỳ kháng chiến chống Mỹ.
         “Những ngôi sao xa xôi” là câu chuyện kể về ba nữ thanh niên xung phong: Phương Định, Nho, Thao - tổ trưởng, làm nhiệm vụ trinh sát mặt đường ở một vùng trọng điểm trên tuyến đường Trường Sơn. Nhiệm vụ của họ là quan sát địch ném bom, đo khối lượng đất đá phải san lấp do bom địch gây ra, đánh dấu vị trí các quả bom chưa nổ và phá bom. Công việc của họ hết sức nguy hiểm. Đặc biệt, họ phải bình tĩnh đối mặt với thần chết trong mỗi lần phá bom - công việc diễn ra từ ba đến năm lần mỗi ngày. Họ ở trong một cái hang dưới chân cao điểm. Cuộc sống của ba cô gái dù là khắc nghiệt và nguy hiểm nhưng vẫn có những niềm vui hồn nhiên của tuổi trẻ, những giây phút thanh thản thơ mộng và đặc biệt họ gắn bó, yêu thương nhau trong tình đồng đội dù mỗi người cá tính.
         Truyện kể về ngôi thứ nhất, người kể là Phương Định, nhân vật chính trong tác phẩm.
Thuận lợi trong việc biểu hiện thế giới tâm hồn cảm xúc; suy nghĩ của nhân vật, đồng thời phù hợp với nội dung tác phẩm tăng tính chân thực cho câu chuyện.
        Phương Định là thành viên của tổ trinh sát mặt đường, chuyên gỡ bom mìn để các anh lính Trường Sơn có thể đi qua đoạn đường đó một cách an toàn nhất. Mỹ thường chôn bom dưới đất để bẫy bộ đội ta thiệt mạng. Nhiệm vụ của các cô gái đi xem, gỡ bom, đào lên để bom phát nổ.

         Phương Định tự tin giới thiệu ngoại hình của mình. Là con gái Hà Nội có một cuộc sống bình yên với những con phố thân quen nhưng đã từ bỏ để lên tuyến đường Trường Sơn làm nhiệm vụ. Cô là một cô gái khá có hai bím tóc dày, tương đối mềm, một cái cổ cao kiêu hãnh như đài hoa loa kèn đôi mắt có cái nhìn xa xăm một vẻ đẹp đầy tự tin nữ tính ngạo nghễ vượt qua bom đạn tàn khốc.

       Phương Định có vẻ đẹp tâm hồn nhiều mơ mộng, trong sáng hồn nhiên, yêu đời, thích hát,… “Tôi mê hát, thích sáng tác bài hát”. Nét tâm lý thời đại “tiếng hát ác tiếng bom”. Hay ngồi bó gối mơ mộng về những kỉ niệm, nhớ về mẹ về người nhà nhớ về con phố thân quen. Trong một lần phá bom, Nho bị thương, Phương Định và chị Thao đã hết lòng lo lắng chăm sóc. Một cơn mưa đá bất chợt đến trên điểm cao khiến các cô hết sức vui thích. Đó là vẻ đẹp của cô gái có đời sống nội tâm phong phú.

        Phương Định còn có phẩm chất anh hùng của một người chiến sĩ dũng cảm kiên cường. Xung phong vào chiến trường sẵn sàng đối diện với khó khăn nguy hiểm. Quả cảm gan dạ tinh thần trách nhiệm cao trong công việc. Tính chất công việc nguy hiểm. Ngày nào cũng ít nhất 3 đến 5 lần gỡ bom, phá bom. Không khí công việc căng thẳng, vắng lặng đến phát sợ. Về nghệ thuật kể chuyện ở đoạn này tác giả sử dụng câu đặc biệt, rút gọn, các động từ,... “Cây còn lại xơ xác”. “Đất nóng”… Không khí hồi hộp. “Cảm giác có các anh cao xạ dõi theo”. Lòng dũng cảm được kích thích bằng lòng tự trọng, hành động càng chuẩn xác mau lẹ. Trong khi phá bom có nghĩ đến cái chết nhưng mờ nhạt thoáng qua thay bằng sự tập trung cao độ.  “Quen rồi, mỗi ngày chúng tôi phá bom đến 5 lần”. Nhường chỗ cho sự tập trung giây phút chờ bom nổ hồi hộp căng thẳng.

        Lê Minh khuê đã miêu tả chân thật cụ thể đến từng chi tiết khi tạo nên sức gợi tả trong từng câu, từng chữ về cảm giác căng thăng, sắc nhọn rợn người khi kề cận cái chết “Thỉnh thoảng lưỡi xẻng chạm vào quả bom. Một tiếng động sắc đến gai người cứa vào da thịt tôi. Tôi rùng mình và thấy tại sao mình làm quá chậm. Nhanh lên một tí! Vỏ quả bom đang nóng. Một dấu hiệu chẳng lành”. Tiếp đó là cảm giác căng thẳng chờ đợi tiếng nổ của quả bom. Sự khốc liệt của chiến tranh đã tôi luyện tâm hồn vốn nhạy cảm yếu đuối thành bản lĩnh kiên cường của người anh hùng cách mạng.

 

          Tình đồng chí đồng đội sâu sắc: Luôn quan tâm lo lắng cho Nho và Thao như người thân của mình. Căng thẳng bồn chồn khi thấy nhiệm vụ của mình, đồng thời chăm sóc hết lòng khi Nho bị thương. Hiểu được diễn biến tâm lý của Nho, Thao, hiểu được từng nụ cười và vẻ lúng túng của chị Thao khi thấy Nho bị thương.

         Qua dòng suy tư của Phương Định, người đọc không chỉ thấy sự toả sáng của phẩm chất anh hùng mà còn hình dung được thế giới nội tâm phong phú ở cô. Phương định (cũng như Nho và Thao) là hình ảnh tiêu biểu, đại diện cho thế hệ thanh niên trẻ thời chống Mỹ cứu nước lúc bấy giờ.
          Về nghệ thuật

          Về phương thức trần thuật: Truyện được kể bằng ngôi thứ nhất, điểm nhìn bên trong từ nhân vật Phương Định cũng là nhân vật chính. Điều này tạo điều kiện thuận lợi để tác giả tập trung miêu tả thế giới tâm hồn của nhân vật hiện lên phong phú, đậm nét. Ngôi kể này cũng tạo ra một điểm nhìn phù hợp để miêu tả hiện thực của cuộc chiến đấu ở một trọng điểm trên tuyến đường Trường Sơn, làm cho câu chuyện chân thực hơn.
         Ngôn ngữ và giọng điệu: Ngôn ngữ trần thuật phù hợp với nhân vật kể chuyện - một cô gái thanh niên xung phong trẻ trung người Hà Nội - tạo cho tác phẩm có giọng điệu và ngôn ngữ tự nhiên, gần với khẩu ngữ, trẻ trung và có chất nữ tính. Lời kể rất linh hoạt. Có khi dùng những câu văn ngắn, câu tỉnh lược, câu đặc biệt, nhịp nhanh tạo sự nhịp nhàng phù hợp với không khí căng thẳng, khẩn trương nơi chiến trường. Những đoạn hồi tưởng nhịp kể chậm rãi, gợi những kỷ niệm của tuổi niên thiếu hồn nhiên, vô tư và không khí thanh bình trước chiến tranh.
      Một nét đặc sắc nổi bật là nghệ thuật miêu tả tâm lý nhân vật rất chân thực, sinh động lại vừa đa dạng, tinh tế.

Kết bài:
       Qua nhân vật Phương Định, ta càng hiểu thêm về những vẻ đẹp đáng quý của những cô gái thanh niên xung phong trên tuyến đường Trường Sơn nói riêng và thế hệ trẻ Việt Nam trong những năm tháng hào hùng đánh Mỹ nói chung. Chính vì thế mà cô gái thanh niên xung phong Phương Định sẽ sống mãi trong lòng bạn đọc.