Ôn chuyên văn vào 10

 Ôn chuyên văn vào 10

Đề bài:

    Bàn về truyện ngắn, có ý kiến cho rằng “Tầm vóc và sức hấp dẫn của tác phẩm phụ thuộc rất nhiều vào chi tiết nghệ thuật.

(Giáo trình Sáng tác Truyện ngắn, Văn Giá, Nxb LĐ, 2014, tr.68)

Em hiểu như thế nào về ý kiến trên? Bằng trải nghiệm đọc hiểu truyện ngắn trong chương trình Ngữ văn Trung học cơ sở, em hãy làm sáng tỏ ý kiến trên.

Giải chi tiết:

* Yêu cầu về kĩ năng:

- Viết đúng kiểu bài nghị luận văn học.

- Lý lẽ rõ ràng, dẫn chứng xác thực.

- Văn viết giàu cảm xúc, diễn đạt trôi chảy.

- Bố cục ba phần rõ ràng, cân đối.

- Trình bày sạch đẹp; không sai lỗi câu, từ, chính tả.

* Yêu cầu về kiến thức: đảm bảo được các ý sau:

1. Giới thiệu vấn đề: “Tầm vóc và sức hấp dẫn của tác phẩm phụ thuộc rất nhiều vào chi tiết nghệ thuật”

2. Giải quyết vấn đề

a. Giải thích nhận định

“Tầm vóc và sức hấp dẫn của tác phẩm phụ thuộc rất nhiều vào chi tiết nghệ thuật”

- Chi tiết nghệ thuật: Theo Từ điển thuật ngữ văn học là các tiểu tiết của tác phẩm mang sức chứa lớn về cảm xúc và tư tưởng”. Cũng theo nhóm tác giả này thì: “Tuỳ theo sự thể hiện cụ thể, chi tiết nghệ thuật có khả năng thể hiện, giải thích, làm minh xác cấu tứ nghệ thuật của nhà văn, trở thành tiêu điểm, điểm hội tụ của tư tưởng tác giả trong tác phẩm. Chi tiết nghệ thuật gắn với “quan niệm nghệ thuật” về thế giới con người, với truyền thống văn hoá nghệ thuật nhất định”.

=> Như vậy, chi tiết nghệ thuật được xem như linh hồn của một văn bản nghệ thuật. Muốn hiểu, nắm chắc văn bản, phải hiểu rõ chi tiết nghệ thuật. Khái niệm chi tiết được đặt ra nhằm phân biệt với tổng thể nhưng nó không tách rời tổng thể. Sự hòa hợp giữa chi tiết và tổng thể sẽ tạo thành chỉnh thể. Chi tiết nghệ thuật được xem là thành tố nhỏ nhất trong một chỉnh thể nghệ thuật.

- Vai trò của chi tiết nghệ thuật:

+ Chi tiết giúp phát triển cốt truyện, làm cho mạch truyện logic, hợp lý.

+ Chi tiết dồn chứa tư tưởng, quan điểm của tác giả về cuộc đời, con người.

+ Chi tiết nghệ thuật còn thể hiện tài năng, tầm vóc của tác giả.

=> Như vậy, chi tiết nghệ thuật dù chỉ là yếu tố nhỏ lẻ của tác phẩm nhưng mang sức chứa lớn về cảm xúc và tư tưởng. Thiếu chi tiết, nhà văn không thể đúc nên tác phẩm. Chi tiết càng có sức biểu hiện, sức khơi gợi và ám ảnh càng lớn, càng góp phần nâng cao giá trị tác phẩm.

b. Chứng minh nhận định

* Chi tiết chiếc “bóng” trong tác phẩm “Chuyện người con gái Nam Xương” – Nguyễn Dữ

- Giới thiệu tác giả, tác phẩm

- Giới thiệu chi tiết: chi tiết cái bóng xuất hiện hai lần trong tác phẩm, mang nhiều ý nghĩa:

- Là chi tiết nghệ thuật đặc sắc, tạo ra cách thắt nút, mở nút bất ngờ:

+ Thắt nút: cái bóng trên vách Vũ Nương chỉ cho con và bảo đó là cha nó khi Trương Sinh chinh chiến nơi xa.

Với Vũ Nương: cái bóng in trên tường nàng chỉ cho con hằng đêm thể hiện nỗi nhớ chồng khắc khoải và niềm mong muốn cho con được sống trong cảnh đoàn viên, không bị thiếu thốn tình cha. Với bé Đản: ngây thơ tin rằng cái bóng trên tường luôn nín thin thít ấy là người cha đêm nào cũng ở bên mình. Với Trương Sinh: chỉ nghe qua lời nói của bé Đản -> nảy sinh sự nghi ngờ, ghen tuông với Vũ Nương, từ đó hành xử tệ bạc, đánh đuổi nàng.

+ Mở nút: cái bóng trên tường khi bé Đản trỏ vào và nói “cha Đản lại về kia kìa” sau khi Vũ Nương đã trẫm mình.

Giúp Trương Sinh hiểu được nỗi oan của vợ, hóa giải toàn bộ nghi ngờ, thấu tỏ nỗi oan khuất của Vũ Nương

=> Cách mở thắt nút bằng chi tiết cái bóng giúp thấy được cái chết oan ức của Vũ Nương, qua đó tố cáo xã hội phong kiến nam quyền.

* Chi tiết chiếc lá trong tác phẩm “Chiếc lá cuối cùng” – Ohenri

- Giới thiệu tác giả, tác phẩm

- Ý nghĩa chi tiết:

+ Chiếc lá vẽ như thật, khiến cả Xiu và Giôn-xi không nhận ra, cho thấy tài năng của cụ Bơ men.

+ Chiếc lá được vẽ trong đêm mưa gió, cụ Bơ-men đã hi sinh cả thân mình để vẽ và cứu sống một con người đã đi đến bờ tuyệt vọng. Bởi vậy chiếc lá mang ý nghĩa đem đến sự sống.

+ Chiếc lá còn là kết tinh tình thương giữa con người với con người. Gửi gắm quan niệm của tác giả: nghệ thuật chân chính là nghệ thuật phục vụ cuộc sống, cứu rỗi con người.

* Chi tiết chiếc lược ngà trong tác phẩm “Chiếc lược ngà” – Nguyễn Quang Sáng

- Giới thiệu tác giả, tác phẩm

- Giới thiệu chi tiết: chi tiết chiếc lược ngà xuất hiện cuối tác phẩm, là món quà ông Sáu dành cho bé Thu.

- Ý nghĩa chi tiết:

- Trước hết chiếc lược ngà là cầu nối tình cảm thiêng liêng của cha con ông sáu:

+ Đối với ông Sáu, bé Thu trước lúc chia tay đã dặn ba mua về cho con một cây lược. Đó là mong muốn giản dị, nhỏ bé của cô con gái, nó đã thúc giục ông cố công, tỉ mỉ làm chiếc lược ngà để thực hiện mơ ước giản dị của con. Đối với ông Sau nó trở thành vật quý giá, làm ông dịu bớt nỗi ân hận, làm vơi bớt nỗi nhớ con và chứa đựng biết bao khao khát được trở về.

+ Đối với bé Thu, chiếc lược ngà là kỉ vật duy nhất ông để lại trước lúc ra đi mãi mãi. Để rồi mỗi khi thấy chiếc lược bé Thu luôn nhớ về cha mình và nó trở thành biểu tượng thiêng liêng, bất diệt về tình cha con.

+ Đối với bác Ba, cây lược là sự trao gửi thiêng liêng của người đồng đội đã ngã xuống trên chiến trường cho đứa con gái thân yêu.

=> Hình ảnh chiếc lược đã góp phần thể hiện chủ đề của tác phẩm: ca ngợi tình cảm cha con sâu nặng trong hoàn cảnh éo le của chiến tranh

- Về nghệ thuật: chiếc lược ngà giúp mạch truyện phát triển và ghép nối hai phần truyện với nhau.

3. Tổng kết vấn đề